بی خوابی آشکارا بیماری ای است که به سختی درمان می شود. در سالهای اخیر نوروفیدبک به عنوان یک درمان بی خوابی بالقوه توجهات زیادی را به خود جلب نموده است. علی رغم اینکه این درمان نوید بخش بوده است، یک مطالعه جدید توانمندی آن را در مقایسه با شبه دارو به زیر سوال برده است.
بی خوابی مشکلی فراگیر است. اکثر مردم لااقل یک بار در زندگی شان این تجربه را داشته اند که به سختی به خواب رفته اند و یا در خواب بیدار شده اند و بعضی با این مشکل در تمام طول زندگی شان دست و پنجه نرم می کنند. تخمین ها نشان می دهد 50 تا 70 میلیون آمریکایی با مشکلات خواب و بیداری مواجه اند.
صرف نظر از داروهای مختلف برای درمان بی خوابی، با وجود جهان شمول بودن آن، مطالعات کمی بر روی روشهایی که بی خوابی را راحت می کند انجام شده است.
به هر حال نوروفیدبک (به عنوان یک درمان بی خوابی تکی) در بعضی مطالعات نوید بخش بوده است. در نوروفیدبک به بیمار این امکان داده می شود که در زمانی که فعالیت مغزی مطلوب را دارد ( با استفاده از ثبت نوارهای مغزی) بازخوردهای مثبتی دریافت کند (بازخوردهای بینایی ، شنوایی یا علامتی). و در زمانهایی که فعالیت مغزی اش نامطلوب است بازخوردهای منفی دریافت نماید. ( یعنی وقتی توانست عملکرد مغزی اش را اصلاح کند مورد تشویق قرار گیرد).
در مورد بی خوابی هدف مداخلات این است که برانگیختگیِ بیش از حد را کاهش دهیم. و اگر بیمار بتواند این حالت را در هنگام بروز کاهش دهد بازخورد مثبت را دریافت خواهد کرد. به اصطلاح پس از دریافت پاداش احتمال اینکه به صورت طبیعی بیمار بتواند برانگیختگی را کنترل کند افزایش می یابد.
کارایی نورفیدبک برای بیماری هایی مثل بیش فعالی، افسردگی، صرع و اسکیزوفرنی بررسی شده است. با این حال در مورد بی خوابی مطالعات مرتبط با نوروفیدبک از زمانی که از سال 1980 آغاز شده تا کنون دیگر تکرار نشده است. لذا مطالعه ای انجام شده تا این فاصله زمانی جبران گردد.
درمقاله ای که در مجله ” مغز” منتشر شده یک مطالعه بالینی دوسوکور با شرکت 25 بیمار انجام شده که نوروفیدبک در مقابل دارونما مورد بررسی قرار می گیرد. در این مطالعه بیماران در طی 4 هفته، 8 روز را در آزمایشگاه سپری نمودند و همگی 12 جلسه درمان با نوروفیدبک و 12 جلسه با دارونما را دریافت نمودند و از نظر تغییرات نوار مغز، خواب، و کیفیت زندگی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
چرخه خواب و بیداری، خاطرات شبانه و میزان فعالیت روزانه این بیماران در زمانی که در آزمایشگاه بودند ثبت شد. زمانی که اطلاعات آنالیز شد مشاهده شد که اثر نوروفیدبک همانند اثر پلاسبو بود. جالب آنکه که این اثر در نوار مغزی نمود نداشت. در واقع هم نوروفیدبک و هم پلاسبو تنها درک فرد از بی خوابی اش را افزایش داد و اثری روی شرایط فرد نداشت.
برای درمان بی خوابی نوروفیدبک قوی تر از دارونما نیست
اثر دارو نما به طرز رازآلودی زیاد است. گرچه نحوه عملکرد آن به درستی مشخص نیست. البته فرض می شود که چندین عامل می تواند در اثر بخشی دخیل باشد. از آن جمله، اعتماد فرد به مطالعه و اعتماد به محققین می تواند موثر باشد که بیماران تصور می کنند شرایطشان در حال بهتر شدن است.
این مطالعه نشان داد که نوروفیدبک قوی تر از پلاسبو نیست و این پرسش را مطرح می نماید که شاید اثرات دیده شده از نوروفیدبک به خاطر اثرات شبیه دارونما باشد. با وجود اینکه حجم نمونه های این مطالعه کم است ولی می تواند تردیدی در اثر بخشی نوروفیدبک ایجاد نماید و به حامیان نوروفیدبک بگوید که شاید تحقیقات بیشتری برای اتکا به نورفیدبک به منظور درمان بی خوابی نیاز است.
