توضیحات
شیرین بیان که نام دیگر آن قره مهک می باشد. بوته ای است که ارتفاع آن تا حدود 1.5 متر می رسد. ریزوم (ساقه زمینی) این گیاه استفاده درمانی دارد. جالب است بدانید بسیاری در دنیا آن را به نام Persian Licorice یا شیرین بیان ایرانی می شناسند. البته به نامهای شیرین بیان چینی یا اسپانیایی نیز معروف است. نام دیگر شیرین بیان “ریشه شیرین” است. و این موضوع به خاطر آن است که ریزوم این گیاه بسیار شیرین می باشد.
مهمترین کاربرد آن بهبود زخم معده و زخم اثنی عشر است. و برای جلوگیری از سرطان معده اثری مطلوب دارد. در این موارد بایستی 100 گرم گرد عصاره شیرین بیان را در 50 گرم آب حل نموده و به مقدار 3 قاشق قهوه خوری در روز میل کرد. از دیگر اثرات آن اثر ضد سرفه، درمان زخمهای دهان و دستگاه گوارش، خاصیت ضد پوسیدگی دندان. ضد پیری زودرس، ملین و ضد نفخ است. در مصرف این گیاه می بایست احتیاط نمود چون مصرف زیاد آن باعث افزایش فشار خون می شود.
نحوه مصرف شیرین بیان
- 1 تا 4 گرم از پودر ریشه ها را بصورت دمکرده و یا جوشانده به تعداد سه مرتبه در طول روز استفاده می کنیم.
- برای درست کردن دم کرده ی شیرین بیان ، باید 50 گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کنید. و در یک لیتر آب جوش بریزید. و بگذارید مدت 10 دقیقه دم بکشد.
- برای درست کردن جوشانده این گیاه نیز باید 50 گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کنید. و در 100 گرم آب بریزید. و آنقدر بجوشانید که دوسوم آن باقی بماند.
- در مصارف خارجی شیرین بیان از جوشانده آن در موارد شستشوی دهان و رفع التهاب مخاط دهان و زبان مورد استفاده قرار می گیرد. بدین ترتیب که 20 گرم از آن را در 100 گرم آب می جوشانند. بطوریکه که یک چهارم از آب آن بخار شود. و مابقی را از صافی گذرانده و بکار می برند. در مورد زخم ها نیز از آن به صورت کمپرس مورد استفاده درمانی قرار می دهند.
خاصیت شیرین بیان
– گیاهی سازگار کننده است. یعنی به بدن انسان کمک می کند تا خود را بازیابی نماید. (جنسینگ نیز این خاصیت را دارد)
– خلط آور (در چین برای خلط هایی که سخت جدا می شوند بسیار استفاده می شود)
– ضد التهاب (شاید مایل باشید با خواص بابونه هم آشنا شوید چون بابونه هم همچون شیرین بیان دارای خاصیت ضد التهابی است)
– محافظت از کبد
– تعدیل کننده سیستم ایمنی است.
– داری خاصیت ضد ویروس مناسب.
– ضد سرفه در زمان آسم (در یونان باستان برای این مورد بسیار مصرف می شده است)
– کنترل مسمومیت با آرسنیک و حشره کش ها
– کمک به تعادل طحال و ریه
– ضد سرفه
– درمان گلو درد
– کمک به درمان سیاه سرفه
– کمک به درمان برونشیت
– مفید برای آلرژی
– ضد التهاب خوب برای سرتاسر بدن
– در استفاده موضعی ضایعات هرپس و زونا را برطرف می کند. (هرپس عامل ایجاد تبخالِ لب و تبخال تناسلی می باشد. و زونا بیماری پوستی است که همچون تبخال عاملی ویروسی دارد). همچنین برای زگیل ها و ضایعاتی که علت آن مشخص نیست می تواند به صورت موضعی استفاده و مفید واقع شود.
– موثر در مورد هپاتیت C (بر اساس تحقیقی که در ژاپن انجام شده برای این مورد موثر است)
– به همراه جینسنگ در درمان بیماری آدیسون موثر است. (بیماری آدیسون نوعی بیماری نقص در عملکرد ترشحی لوزالمعده می باشد)
– برای بیماری های خود ایمنی از جمله بیماری لوپوس مفید است.
– کاهنده چربی خون
– در تحقیقی شیرین بیان و گل صد تومانی سفید به مدت 8 هفته در خانمهای دچار تخمدان پلی کیستیک استفاده و مفید واقع شد.
– در بهبود سنکوپهای عروقی- واگی موثر است.
– کاهش وزن (البته از آنجایی که مصرف طولانی شیرین بیان توصیه نمی شود. هنوز اثربخشی آن در این حوزه مورد تردید است).
خواص شیرین بیان برای معده
– محافظت از معده
– ضد نفخ
– ضد اسپاسم
– کاهش اسپاسم های شکمی
– مفید برای سندرم روده بی قرار
– درمان زخم معده و زخم اثنی عشر (در این مورد معادل سایمتیدین عمل می کند. و مانع از بازگشت زخمهای معده می شود)
مواد موثره شیرین بیان
– تری ترپنوئید : گلایسیریزین : داری خاصیت شبه آلدسترونی بوده و می تواند فشار خون را بالا ببرد. کاهش ترشح چربی پوست سر (معادل شامپوهای سیتریک اسید عمل می کند ). ضد التهاب، ترمیم بافت معده، ضد سرطان، کمک به درمان بیماری های خود ایمنی
– فلاونوئید (liquiritin, isoliquiritin, glabrol)
– ایزوفلان ها (formononetin, glabrone)
– کومارین ها
مواد مغذی شیرین بیان
به عنوان شیرین کننده و طعم دهنده استفاده می شود. شیرین بیان 50 برابر شکر خاصیت شیرین کنندگی دارد و در شیرینی ها و شربت ها استفاده دارد. (حاوی گلوکز، مانوز و ساکاروز است)
نکته : وقتی به صورت گیاهی و بدون فرآوری مصرف می شود اثرات بهتر و سمیت کمتری دارد.
عوارض شیرین بیان
شیرین بیان به خاطر اثرات شبه آلدسترونی می تواند مقداری باعث بی حالی، سردرد، فشار خون، افت پتاسیم خون، احتباس سدیم و تورم بدن و افزایش فشار ریوی گردد.
افراد داری سابقه فشار خون، بیماری کلیوی، کبدی، کم بودن پتاسیم و افراد مسن نباید از این گیاه استفاده نمایند. بعضی افراد به شیرین بیان حساسیت دارند. در این افراد نبایستی شیرین بیان مصرف شود.
- اگر به میزان کم و برای مدت محدود استفاده شود بی خطر است.
- مصرف آن در بچه ها بایستی خیلی کم باشد.
- در زمان آبستنی بیش از 2 هفته مصرف نشود. چون می تواند فشار خون را بالا ببرد.
- همراه با داروهای ادرار آور مصرف نشود. چون افت پتاسیم شدید ایجاد می کند.
- همراه با دیجیتال ها (نوعی داروی قلبی عروقی) مصرف نشود.
- با داروهای ضد فشار خون مصرف نشود. چون می تواند مانع اثرات آنها شود.
- در مصرف با کورتون ها می بایست با احتیاط مصرف شود.
- در مصرف با داروهای ضد یبوست می بایست با احتیاط مصرف شود. چون می تواند باعث افت پتاسیم گردد.
- گاهی روغن رازیانه را به جای شیرین بیان استفاده می کنند. شیرین بیان را از مکان های معتبر تهیه کنید.
- بهتر است در زمان مصرف آن فشار خون خود را کنترل کنید.
ریشه شیرین بیان یکی از داروهای مؤثر برای ترک اعتیاد به خصوص برای ترک سیگار محسوب می شود. در این مورد توصیه شده است که یک قطعه کوچک از این ریشه را به خوبی شسته و بعد در کنج لب قرار دهید. و آن را به جای سیگار بمکید. این کار علاوه بر کمک به ترک سیگار در افراد سیگاری ، موجب رفع بوی بد دهان ناشی از بوی سیگار نیز می شود. و ضرر قطران آن را نیز کاهش می دهد.
سلامتی بزرگترین هدیه پروردگار است. قدر سلامت خود را بدانید.
مطلب از دکتر رضا دهقانی ، فارماکولوژیست، استاد دانشگاه.
این مطلب آخرین تحقیقات در مورد شیرین بیان است. که ترجمه شده از کتاب Herbal Therapy می باشد.
هر گونه کپی برداری از این مطلب بدون ذکر منبع پیگرد قانونی دارد.
یعنی به جرأت می گم برای سرماخوردگی هیچی مثل ریشه شیرین بیان نمیشه …
مرسی هزار و چهل گیاه